WINDEIEREN

Het is december. In een bruin cafe wachten Pierre en Walter op bier. Pierre’s ogen dwalen over een paar foto’s recht voor hem waarop mensen lachend grote bekers omhoog houden.
‘Ik heb nog nooit een prijs gewonnen.’
‘Je doet ook nergens aan mee’, de barkeeper glimlacht, zet twee glazen bier neer, ‘alstublieft heren van de radio.’
Walter heft het glas: ‘Oh nee? Dat ga ik dan toch voor je regelen jongen, proost.’
Pierre wrijft schuim van zijn lippen, kijkt hem verbaasd aan.
‘Eenvoudig. Ik vraag aan een oom van mij uit het bedrijfsleven of hij een wedstrijd uitschrijft. Jij bent de enige inzender. Prijs voor jou. Als ik je daarmee gelukkig maak.….’
‘Zo. Klinkt goed. Wat moet ik daarvoor doen?’
‘Niks! We bedenken wel iets.’
Plotseling voelen ze een koude windvlaag. Nieuwe gasten komen het cafe binnen.
’Zoals een willekeurig programma van ons? Uit het archief…..’
Walter knikt.
‘Of…..wat nu op stapel staat: het klimaat verhaal.’
‘Afgezaagd’, zegt de barkeeper meteen, ‘iedereen heeft het tegenwoordig over klimaat. Gewoon over het weer hoor je niet meer. Maar ja, als je geld wilt verdienen. Misschien krijgen jullie makkelijk subsidie!’ Hij knipoogt en loopt naar nieuwe bezoekers.

In de woonkeuken bij Walter thuis is het aangenaam warm. Rond zijn ogen zitten kringen.
‘Voorbereiding voor het carnavalsfeest, gisteravond.’
Pierre vertelt over zijn research: de gigantische hoeveelheid geld die in de klimaatindustrie met toenemende werkgelegenheid. Subsidies voor het oprapen als het woord klimaat te lezen is. Walter knikt voortdurend.
‘Weet je’, zegt hij, ‘er klopt volgens mij iets niet. Binnen de wetenschap bestaat nooit eensgezindheid. Altijd diverse invalshoeken, andere modellen. Discussies. Altijd. Geloof jij dat die opwarming onze schuld is?’
‘Jij niet?’’ speelt Pierre terug.
Walter aarzelt, dan: ‘Hoe kom je erop dat de aarde opwarmt?’
‘Oh, nou….. omdat… dat is een gegeven, je hoort… leest .… de meeste deskundigen zijn het eens. Iets van 97%. Onderzoekers zeggen …’, hakkelt Pierre onhandig.
‘Misschien jou niet bekend maar historisch gezien is een wetenschappelijk onderzoek in de meeste gevallen politiek gekleurd. Ik kan je voorbeelden geven..…’
‘O.k., jij hebt geschiedenis gestudeerd, maar…’
‘Zelfs eenvoudige programmamakers behoren dat te weten.’
‘Dank je. Dat uitzoeken is meer werk voor echte wetenschapsjournalisten. Die houden de uitkomsten van elk onderzoek in de gaten.’
‘Dat mag je hopen. Maar stel je voor dat ik jou modellen laat zien met cijfers en daar een slim praatje bij heb, wedden dat je mij dan gelooft?’
Pierre denkt aan die onrustbarende documentaire van Gore, jaren geleden. Met zijn aangeleverde angsten. Was er wel iets uitgekomen van zijn voorspellingen?
‘Bij klimaat is dat heel eenvoudig. Dat beslaat zo’n gigantisch terrein….. Altijd wel een model of statistiek te vinden die iemand goed uitkomt.’
Een geel zwaailicht van buiten flitst een paar keer kort door de keuken. Dooi is voorspeld.

Walter staat voor het raam. Waar wil hij naartoe?
‘Jij hebt toch een broer die voor een energiebedrijf werkt?’
‘Ja, net als jij een oom in het bedrijfsleven. Ik blijf het liefst zo ver mogelijk van hem vandaan.’
‘Laten we hem samen opzoeken. Het interview doe ik wel, maak je geen zorgen. Hij kan ons vast wel iets vertellen over die grote hoeveelheden subsidie….’
‘Je wilt hem in ons programma halen?’
Walter grijnst.
‘Waarom niet? Tegen familie praat hij vast meer open.’

Een paar dagen later zit Pierre aan de grote vergadertafel in de directiekamer van zijn broer. Ver weg achter zijn bureau is hij verdiept in iets. Walter staat voor een groot schilderij met krassen, lijnen en strepen. Wanneer hij dichterbij komt fluistert hij:
‘Een artistieke impressie van een windmolen.’
De directeur kijkt ineens op en is verrast Pierre te zien. Ze lopen hem tegemoet.
‘Broertje? Ja…. nee…!! … jouw naam niet doorgekregen. Je werkt bij de radio, ja.’
Een kort lachje volgt. Zijn gezicht valt terug in een basis grijns.
Hij geeft vriendelijk een hand.
‘Voor familie kan ik niets weigeren….wel kort graag…doen jullie samen het interview?’
Pierre knikt naar Walter.
‘De kaart in de hal geeft aan dat jullie de hele wereld aan het veroveren zijn met die molens?’
‘Dat heb je goed gezien. Onze focus ligt momenteel op projecten in Afrika, een gigantisch afzetgebied.’
‘Daar willen ze graag schone energie?’
‘Ja, nou ja dat… vinden wij verstandig. Klimaatdoelen. Soms zin om mee te werken?’
Hij glimlacht, Pierre schudt licht het hoofd.
‘Zet dat radio apparaat maar aan.’
Terwijl Pierre een stap naar achteren doet houdt Walter de microfoon op.
‘Hoe kan het plotseling zo voortvarend gaan met die Hollandse kolossale windmolens?’
‘Vraag dat aan de milieubeweging of een actiegroep. Als bedrijf reageren wij op de vraag in de markt. Opdrachten. Zo werkt dat.’
‘Met subsidie?’
‘Goeie vraag, dat kregen we, ja. Hoe dat op het ogenblik is….. zou ik moeten navragen.’

In de kantine van de omroep doet Pierre zijn winterjas uit. Walter wacht achter een kop thee.
‘Gisteren een Engelse documentaire over het klimaat gezien: The great global warming swindle. Ik moet zeggen….ik was verbijsterd.’
‘Zwendel? Dat klinkt heftig.’
Walter buigt zich voorover, fluistert:
‘Het is beter op een andere locatie verder te praten waar niemand ons kan horen.’
Uit zijn blik maakt Pierre op dat zijn collega belangrijke informatie heeft. Door de ramen ziet hij dat het sneeuwt
‘Wat denk je van een tuinhuis aan de Vecht, bij een vriend van mij?’

Ze lopen achter Freek over een tegelpad midden in een groot wit grasveld, op weg naar een zeshoekig huisje van hout en veel glas.
‘Direct na toestemming van mijn ouders heb ik voor verwarming gezorgd. Gelukkig vriest het niet, jullie zullen geen last hebben van schaatsers.’
Hij belooft later terug te komen met bier.
‘Zouden Freeks ouders klimaat fanaten zijn?’, vraagt Pierre zich hardop af.
Walter kijkt vluchtig zijn aantekeningen door.
‘Ja, vast net zo als jij. Hardnekkig blijven geloven dat vermindering van Co2 helpt’, hij richt zich op, ‘dat het bovendien onze schuld is jaja, onze schuld!!’, hij schudt zijn hoofd.
‘Dat lees ik overal. Je hoort het. Maar jij weet dus beter. Vertel: zwendel?’
‘Dat Co2 verhaal stamt uit 1896 toen een Zweedse chemicus daarover iets heeft gezegd. Later zijn uitspraken van die man gebruikt. Verzonnen! Uit het stof gehaald. Herinner je je Thatcher?’
‘De Iron Lady uit de zeventiger jaren? Hoezo?’
‘Zij zat op rechts, moest het land uit een economisch dal halen. Dat lukte met linkse propaganda voor schone energie. Vanaf dat moment vielen rechts en links in elkaars armen! Een heel belangrijk startschot voor een lucratieve klimaathandel.’
‘Wacht even, wacht. Mijn broer zei ook iets over de milieubeweging?’
‘Precies. Ijzersterk blok! Links samen met rechts. Stel je voor! Laat dat even goed tot je doordringen wat zoiets voor de toekomst zou betekenen!’
Pierre sluit zijn ogen en doet zijn best dit samengaan in te passen bij de hoeveelheid informatie die hij verzameld heeft. Geldstromen die moeilijk te traceren zijn. Links met geld van rechts en rechts omgekeerd maakt gebruik van door links jarenlang opgebouwde netwerken. In de hele wereld. Overal subsidie. Klinkt stevig.
‘Dat kan niet ongemerkt voorbij zijn gegaan?’, zegt hij luchtig, ‘genoeg kritische journalisten die ………’
‘Ja, dat zou je zeggen. Maar waarom herinneren jij en ik ons dat niet?‘
Walter bevestigt wat Pierre al begon te vermoeden. Er is iets aan de hand met de journalistieke wereld.
‘De Berlijnse muur ging eraan. Weg vijand. Alle media zochten iets dat gegarandeerd in het nieuws zou blijven. Voor aanhoudende nieuwsvoorziening. Tja, klimaat, voldoende stof om jaren en jaren …. dat kwam dus goed uit.’
‘Nee. Echt waar? Zochten ze….’
‘Een ander gebied ja. Geld verdienen, baantje houden, eigenlijk heel logisch.’
‘Verzekering voor de toekomst. Links en rechts samen, zelfde richting. Wacht even. Toch geen propaganda instrument?’

Door het raam zien ze Freek met een ijsbox aankomen. Binnen haalt hij twee flesjes bier tevoorschijn en excuseert zich dat het alcohol vrij is.
‘Vorderen jullie?’
Walter zegt snel:
‘Ik zag zonnepanelen op het dak van het huis. Weten jouw ouders dat zo’n paneel geen lang leven heeft en de afbraak, zeg na zo’n tien jaar meer problemen geeft dan kernafval?’
De vriend van Pierre kijkt hem met grote ogen aan.
‘Slechter dan een windmolen? O nee, als ik daarover begin kunnen jullie meteen weer vertrekken.’
Alledrie schieten ze in de lach.
‘We hebben het net over de relatie geld en klimaat.’
‘Oh. Nou zolang wij de zon en de zee niet hoeven te betalen, geen probleem voor mij.’
Hij belooft niet meer te storen. Walter vervolgt:
‘Op tv zenden ze archiefbeelden uit van smeltend ijs, geven teksten over zogenaamd uitstervende ijsberen…..gemanipuleerde cijfers over zeeniveau, modellen met meer hittegolven’, hij schudt zijn hoofd, ‘iedereen aanhoudend bang maken met cijfers, foto’s en willekeurige beelden uit het archief, dag in dag uit. Door herhaling wordt die 97% er blijvend in geramd. Jouw hoofd gaat dat nooit meer uit. Twijfels? Dan ben je gek jongen.’
‘Herhalen, ja … dat is bekend, op een gegeven moment geloof je in elke leugen, zo werkt dat. Precies zoals in oorlogstijd.’
‘Alle media tegelijk….. in een propaganda module……..’
Ze zwegen en dronken. Dat zoiets ons geheel ontgaan is……hier moet een gigantische organisatie achter zitten. Tegelijk kijken ze naar buiten: het is harder gaan sneeuwen.

‘Herinner jij je nog wanneer dat gedoe over Co2 en onze schuld zich bij jou in je hoofd heeft genesteld?’
Pierre schudt zijn hoofd, haalt de schouders op.
‘Klimaat verandert altijd natuurlijk. Zo ingewikkeld. De zee schijnt een belangrijke rol te spelen, naast zon en wolken. Echt zin heeft het te duiken in milieuvervuiling, gif spuiten, dingen waar we nodig iets aan moeten doen.’
Misschien dit onderwerp laten vallen, dacht Pierre en ons in het milieu verdiepen. Walter staat op en begint rond te lopen.
‘Marketing. Volgens mij worden we gigantisch belazerd. Iedereen, overal wordt een slim plan ingetrokken, onder onze ogen de mist in gestuurd.’
Pierre kan wat Walter zegt niet geloven: die peperdure klimaatconferenties wereldwijd. Allemaal zwendel? Zoveel geld…… Walter pakt nieuwe flesjes uit de koelbox.
‘Die broer van jou zal veel geld gaan verdienen. Weet je, laat het even aan mij over. Ik dien zo snel mogelijk een voorstel in voor een programma, dit moet flink bekendheid krijgen. Een bijzonder programma gaat het worden. Een eyeopener zeg maar. Waar jij je prijs mee wint.’
De glazen gaan omhoog.

Het regent. Voor de deur van mijn huis klapT Pierre zijn paraplu in, schudt hem snel uit en glipt naar binnen. Walter heeft hem verrast. Kritische vragen zijn inderdaad hard nodig. Onderzoeken moeten op tafel. Openbaar, allemaal. Feiten, geen aannames vol met gemanipuleerde opgeklopte emoties.
Binnen loopt hij naar de computer, leest de laatste mail van Walter:
Voorstel alvast aan chef verteld. Hij schoot in de lach. Dacht aan een grap. Iedereen is toch tegen opwarming en voor het klimaat, voor de Co2 controle op uitstoot! Waar heb je het over? Hij begreep niets van wat ik zei. Of wilde er niets van begrijpen. Het kritische plan kan voordat we het opstellen al de prullenbak in. Eigenlijk zijn we ook te laat.
Zie je straks. Kom deze droeve tijding in ons cafe verdrinken. De zwendel even wegspoelen uit ons hoofd zeg maar als nuchtere landgenoot

De barkeeper drukt Pierre in het stampvolle cafe een pils in de hand. Op een klein toneel in het aangrenzende restaurant speelt een orkestje. Na een paar slokken wurmt hij zich met het glas boven het hoofd naar het podium.
Walter, gehuld in een prinselijk carnavalskostuum zwaait met een staf in de hand en zingt uit volle borst. Hij ziet Pierre naderen en wenkt.
Op het podium getrokken steekt Pierre de armen omhoog en zwaait mee. De staf gaat recht de lucht in waarop de muziek abrupt stopt.
‘Vanavond, kolderige keuters hebben we in ons midden een kritische kneuter knol, een woeste westerling die winderig wieken van de windmolens zag waaien.’
Er wordt gelachen en van alles geroepen. Walter haalt uit zijn zak een lint waaraan een groot lichtblauw rozet is bevestigd met in het midden in grote letters het woord: PRIJS.
‘Deze windprijs in het wolkeloze wereldrijk is voor hem! Tot in ellendige eeuwigheid, amen……,’ gejuich klinkt en hij draait zich naar Pierre, ‘durf jij, rebelse rekel alle schuld van Co2 op je te nemen en ons te beloven voortaan de valse luchtballonnen direct door te prikken en ons daarmee voor altijd van schuld te schonen????’
‘Ik beloof het!’, brult Pierre boven het geluid uit waarna Walter de rozet met een groots gebaar om zijn nek hangt. Geschreeuw, gelach en geklap van alle kanten.
Na drie keer alaaf, wordt een nieuw lied ingezet en het feesten gaat verder.

Joop Brussee

20 maart 2019

uit: open

OVERZICHT