De hele bevolking beschermen tegen een virus. Het oer Hollands tweetal brengt het voor de zoveelste keer in een persconferentie. Ik denk aan drie eenakters uit 1963. Onder de noemer Hoera Amerika vond de opvoering plaats in De Brakke Grond. Het was een satire op het leven van amerikanen, onze bevrijders! Positief in mijn hoofd aangebracht na de oorlog. In stand gehouden met vrolijke liedjes, swingende rock and roll en later versterkt door de flower power beweging. Zorgeloos, ontspannend, heerlijk, vrij, niks aan de hand.
Uit de eerste eenakter herinner ik mij de maskers. Dezelfde gefixeerde expressie op alle gezichten: een glimmende glamour grijns die ervoor zorgde dat de interviews op het arbeidsbureau nogal vervreemdend werkten. Achter deze plastic people suggereerde de schrijver een andere wereld. In de tweede eenakter kwam de televisie aan de beurt, de opmars van kijkcijfers. Je zag hoe mensen werden gebruikt en misleidt vanwege belangen die te maken hadden met geld en macht. Tot slot een hilarisch spektakel waarin grote poppen anonieme sex hadden in een motel.
Begin twintig woonde ik in Amsterdam. Met westenwind kwam soms bij vlagen informatie onze kant op die steeds minder vrolijk werd . Zoals een eindeloos durende oorlog van Amerika in Vietnam met chemische bombardementen op onschuldige burgers. Bij ons volgden demonstraties. Tijdens een ervan – Johnson moordenaar! – moest ik vluchten in een portiek, voor agenten op motoren. Er moesten scherpe contrasten bestaan in die nieuwe wereld van vermaak en oorlogsvoering! Wat zat echt achter de gefixeerde glimlach op die maskers? Een kijkje te nemen?
In The Big Apple overviel mij een geweldige energie. Ik ontmoette aardige en gastvrije mensen. Het leven was snel, licht en vooral direct. Niets was te gek. Volwassenen leefden vrij en blij, ze leken wel kinderen met niet te stuiten energie. Illusie en realiteit liepen door elkaar als was alles Hollywood. Mensen klapten na een film enthousiast, riepen ‘Boe!’ als ze het ergens niet mee eens waren of liepen de bioscoop uit wanneer ze het verhaal maar niks vonden. Echt oorlog voeren? Dat gebeurde ver weg. Zat een mega industrie achter, die nu eenmaal mede het verdienmodel was voor de Amerikaanse droom; daar ging het immers om!
Terug in eigen land wilde ik die meegenomen energie inpassen in mijn leven. Dat lukte niet. Onze cultuur was geen show. Tenminste, tot dat moment. Maar stap voor stap werden geld en commercie ook bij ons belangrijk en filmproducties uit de Hollywood fabriek voegden zich naadloos in ons leven. Nieuws op tv werd een nieuwsshow. Talkshows verschenen naar Amerikaans model; informatief heette op een dag infotainment. Omgangsvormen hoorden licht en luchtig te zijn. Vuiligheid? Snel onder het vloerkleed! Deskundigen sloegen zich op de borst en steeds meer babbelende zogenaamde experts dropten vrolijk oneliners. Meer en meer nietszeggende praatjes hoorden we. Positief gelabeld. Net zoals in de USA achter een masker: alles kort, leuk en ontspannend. Hoera!
Waarom denk ik aan Hoera Amerika bij het zien van de zoveelste voorstelling van een persconferentie op de treurbuis, die zowel treurig als lachwekkend is? De toenemende vervreemding met politiek Dan Haag? Verbazing over die verkrampte maskers van waarachter met steun van media en kijkcijfers weer versoepelingen of maatregelen uitgestrooid worden? Of komt het door het kijken naar twee poppen die aan onzichtbare touwtjes erotisch opgewonden staan te oreren naar Amerikaans model? Elk nieuw optreden lijkt meer op dat laboratorium toneel van vroeger. Alleen nu is het een Haags theater, ver van het dagelijks leven van de bevolking.
Natuurlijk zijn er verschillen. Spindoctors schrijven in onze tijd de teksten, met veel woorden moet de bevolking in een angstgreep gehouden worden. Niemand mag zich bevrijd voelen na zo’n optreden. Glimlachend wordt informatie achtergehouden, grote ogen dwingen wat werkelijk aan de hand is juist niet te zien. Niet op zoek te gaan en vooral niet te luisteren naar andere geluiden met vraagtekens. Blijven geloven in wat de twee sprookjesvertellers: opdrachten uitvoeren, bevelen opvolgen. De bevolking tegen elkaar opzetten, chaos vergroten. Opsluiting. Afbraak. Lang geleden vond zoiets plaats voor en in een wereldoorlog waarin ik geboren werd.
Onze bevrijders in 1945 kwamen mede uit Amerika, inmiddels een specialist in het voeren van oorlogen, wereldwijd. Dagelijks nuttigt de Amerikaanse bevolking voor de tv het volks verlakkende theater, zoals in een horrorfilm waar ze tegelijkertijd zelf ook als acteur of figurant aan deelnemen. Maar steeds meer mensen hebben in de gaten dat er iets niet klopt en hebben genoeg van dat mensonterend spektakel dat in hun ogen nu lang genoeg heeft geduurd. Zij vieren de vrije ruimte letterlijk en figuurlijk waar elke toeschouwer na de zoveelste voorstelling recht op heeft.
In Florida en Texas lijken zelfs de autoriteiten te doorzien wat achter die mondiale macht show zit. Zij werpen de maskers af; zij willen uit de medische media gevangenis, terug naar hun normale leven. Wij Europeanen zijn beschaafd opgevoed, lopen niet zo snel de zaal uit. Mopperen liever en demonstreren een beetje uit ongenoegen. Verslaafd en inmiddels murw gemaakt worden de opgelegde beperkingen zonder stevig onderzoek en simpel nadenken geslikt. Wat nu? Wachten op een grote ontwaking? Uitkijken naar een bevrijding vanuit het wilde westen voordat een burgeroorlog uitbreekt? Of wachten op actie vanuit het oosten?
(Normaal gesproken eindigt een theatervoorstelling)
Joop Brussee
8 juli 2021
vuist
.
openvuist.com 