Na een lange vliegreis uit het verre oosten stond ik op een avond voor de deur van een vriendin. Zij was op leeftijd, een joodse vrouw die als kind de gruweldaden van de tweede wereldoorlog had meegemaakt. Ik kende haar al meer dan 40 jaar. Het was altijd aangenaam een gesprek met haar te voeren. Vanuit de boekenwereld – haar werkterrein – bekeek zij de wereld van diverse kanten en kon zich snel inleven in andere mensen. Een fles wijn stond op tafel in haar woonkeuken. Ze verwachtte mij. Vermoeid, met enigszins trillende vingers hief ik het glas, blij met deze ontvangst.
Al vrij snel spraken we over de ramp met de MH 17, nog niet zo lang geleden flink in het nieuws. Onmiddellijk begon zij met een tirade over deze Russische actie, hoe misdadig dat was! Ik schrok ervan, wierp ertegenin dat het voor mij helemaal niet zo duidelijk was wie de schuld had van het neerschieten van het passagierstoestel. Dat verraste haar. Ze ging er vanuit dat ook ik ook meeging in de lezing van de overheid die door de media direct na het ongeval naar buiten was gebracht.
Toen de naam Putin viel begon zij zich duidelijk op te winden, zeker nadat ik voorzichtig zei hem eerder te geloven dan de kreten die vanuit de andere kant van de plas op ons afgevuurd waren. Ze stond abrupt op en haalde uit de kast een stapel kranten tevoorschijn die ze demonstratief op tafel dropte. Als trouwe lezer van het NRC – voor haar nog steeds de kwaliteitskrant – gaf ze aan dat daarin gedocumenteerd met onderbouwing dagelijks te lezen was hoe die ramp had plaatsgevonden. Ze voegde daar aan toe dat ze onmiddellijk nadat het vliegtuig verongelukt was op de radio een gesprek tussen militairen had gevolgd waarin duidelijk te horen was dat de russen het vliegtuig uit de lucht hadden geschoten.
Ik begreep niets van die opwinding. Maar een pittige discussie kon ik op dat moment niet aan. Plotseling boog ze voorover en keek mij met grote ogen aan. ‘Wat zijn jouw bronnen???’, vuurde ze op mij af. Haar blik was gespannen en leek een samengaan van angst en haat. Met dit onverwachte salvo wist ik totaal geen raad. Het kwam bij mij zo heftig binnen dat het bijna een black out tot gevolg had. Hakkelend zocht ik naar woorden, schudde het hoofd en vond mezelf terug tijdens een slok van de voortreffelijke wijn. Na een lange stilte volgde de overschakeling op een ander onderwerp.
Over haar bijzondere gedrag die avond heb ik vaak nagedacht. De keren dat we elkaar weer zagen omzeilden we beide het onderwerp. Ze wist natuurlijk dat ik op dat moment na een vermoeide reis kwetsbaar was. En dan toch, op zo’n moment, die vreemde uitval? Voor zover ik mij kon herinneren was dat in al die jaren nog nooit gebeurd. Zo heftig! Daarover een gesprek beginnen….. ik zag er tegenop. Ik wist dat voor haar, een intelligente en evenwichtige vrouw, praten over oorlog toch gevoelig lag zoals zij dat eerder bleek. Maar, zo extreem met die blik in haar ogen…
Het kan zijn dat ze in Putin alle in haar ogen foute mannen projecteerde die ze in haar leven tegen was gekomen. Een trauma uit de oorlog kon ook naar boven komen. Hoewel Rusland belangrijk was bij de bevrijding van de tweede wereldoorlog. En dat in de afgelopen jaren Putin herhaaldelijk aansluiting zocht bij Europa. Kennelijk wilde hij graag een vriendschapsband met ons opbouwen. Waar kwam die diepliggende Putin haat vandaan? Ik ging op zoek naar informatie. Stuitte op een haat die lange tijd geleden ontstond, zo rond 800 en opnieuw in 1200 toen Russen bij de Chazaren orde op zaken wilden stellen. De koning van de Chazaren (joden) zwoeren eeuwige wraak tegen de Russen. Die haat? Zou dat…..? Ik zal het nooit weten.
Kort geleden gebeurde iets opmerkelijks. Een familielid, ook met de nodige hersens schoot kwaad uit toen de naam Putin viel. Vol afschuw gaf hij aan dat de man had gedreigd met het inzetten van nucleaire wapens. Volgens hem een dreigement. Ik kon mij dat niet herinneren. Trouwens, een reden om je daar kwaad over te maken? Ook uit zijn mond een duidelijk gerichte emotie. Onbegrijpelijk. Zou het komen door de media die geen kans voorbij laat gaan Rusland te demoniseren en de bevolking een mening op te dringen? Waar is het verstand gebleven? Voor een staatsman die samenwerking propageert in het politieke theater waar westerse oorlogszucht domineert en dwingt, kan ik best bewondering hebben. Daarnaast is hij natuurlijk een knappe schaker.
Joop Brussee
8 maart 2022
vuist
openvuist.com 