Aan een lange mast hangen ineens 5G kastjes. Die dingen zien er niet uit. Overal verschijnen ze. Het gebeurt meestal zonder uitleg. Afgezien van vragen als hoeveel nieuwe dosis straling kan een mens verdragen; waarom grondig onafhankelijk onderzoek niet wordt gedaan; waarom een ontwikkeld militair systeem overal uitgerold wordt, vraag ik mij af of er ook aandacht is besteed aan de vormgeving. 5G moet er komen, dat is overduidelijk. Over de esthetische kant aan deze palen met kastjes in de stad en op het platteland lees of hoor je niks. Zou horizonvervuiling in deze tijd niet meer belangrijk zijn, zoals bij al die windmolens al het geval is?
In de zestiger jaren kook ik water in een fluitketel die een prijs voor de vormgeving heeft gewonnen. Nieuwe technische ontwikkelingen samen met opkomende marketing helpen de industrie een handje om hun producten te verkopen. Als regisseur bezoek ik regelmatig de grafische afdeling van de NOS, een zelfstandige unit binnen het grote facilitaire bedrijf. Een vriendelijke manager is de baas. De grafische leader die voor elke uitzending moet komen wordt gemaakt met de nieuwste technieken. Trucage is het modewoord, wie wil die complete kunstwerken nou niet voor zijn programma laten uitvoeren?
Die technische snufjes dringen overal binnen. Bij het facilitair bedrijf gaat het zo snel zo snel dat de meeste editors de grootste moeite hebben de ontwikkelingen bij te benen. Dan volgt een slogan: Wie betaalt, bepaalt. Vorm en inhoud dreigen in elkaar over te gaan. Wie nu niet meegaat in de technische ontwikkelingen kan het verder wel vergeten, hoor ik op een dag iemand zeggen. Ik schrik, want wie wil in een ontwikkeling achterblijven? De knieval voor techniek is op alle fronten merkbaar. Het idee dat techniek een hulpmiddel is wordt langzaam uitgepoetst.
Die kastjes met 5G. De onzichtbare straling komt nog eens boven op de behoorlijk toegenomen bestaande in de afgelopen jaren. Bij verlichting op straat sta ik soms stil. Zullen deze lampen al hulpzenders bevatten? Van buiten is daarvan (nog)niets te ontdekken. Ik lees dat tegenwoordig zenders zo klein kunnen zijn dat ze simpel in een lichaam te stoppen zijn. Of ingespoten, ingeslikt. Zou dat inmiddels ook met vloeistof naar binnen kunnen? Ongetwijfeld. Met het voedsel mee is een kwestie van tijd. Ik wil er niet aan denken.
Op een dag staat in een leslokaal van de Media Academie een nieuwe videorecorder, ik zie hem nog voor mij. Als gebruiker is mij vooraf niets gevraagd. Informatie ontbreekt over dit vervangende apparaat. Het oude ding werkt prima; techniek bij cursussen is voor mij altijd een hulpmiddel. Iets nieuws kan helpen bij het overbrengen van kennis. Bij het nieuwe apparaat zie ik veel knopjes, toetsen en schakelaars. Later komt de technicus trots binnenlopen. Wanneer ik zeg dat al die snufjes niet nodig zijn voor mijn lessen zegt hij met een grijns: jij bent niet de enige cursusleider hier. Achteraf begrijp ik dat dit een slimme manier is om mij de mond te snoeren. Zijn positie wordt steeds belangrijker.
Ik kijk weer omhoog naar die 5G kastjes. Natuurlijk heb ik niets tegen technische vernieuwingen. Maar zonder informatie erover schuiven ze op naar een hoofdrol in het leven. Onzichtbaar. Beangstigend? Moeten we ons als bevolking massaal overgeven aan een AI toekomst waar alles, maar dan ook gecontroleerd en beheerst wordt? Of is feitelijk zijn de mensen die de techniek in handen hebben nu al de baas? AI wordt op zoveel plaatsen en manieren toegepast zonder dat we daar erg in hebben. En daar komt 5G nog eens bij. Technocratie gloort aan de horizon. Ik zie kastjes op lange palen die de kerktorens gaan vervangen, of je het nou mooi vindt of niet.
In de krant lees ik over een rel in de schaakwereld. Een jong aankomend talent op het hoogste niveau heeft bij online wedstrijden een keer vals gespeeld en dat blijft hem nu achtervolgen. Want techniek, tja…. ik herinner me de schaakpartijen die ik vroeger speelde en het nieuws dat de schaakcomputer eindelijk de mens kon verslaan. Vanaf dat moment is mijn belangstelling voor deze denksport verdwenen. Prachtig hoor ook hier de AI maar al dat lege chatten en steeds maar weer geavanceerde spelletjes. Een elektrische piano kan de akoustische nooit vervangen. Door voortrazende techniek en handig promoten….
Die 5G kastjes. Ik krijg een onrustig gevoel. Zonder dat ik dat weet kan met die nieuwe straling straks ook mijn denken worden gestuurd. Misschien krijgt dan de vormgeving aandacht. Via computermodellen of zoiets. In een tijd dat sommige woorden zoals vragen, protesteren, twijfels, informatie er niet meer toe doen. Stel je voor: een stralingsimpuls vanuit zo’n kastje zorgt ervoor dat ik een gedrag ga vertonen dat een mens/machine mij ergens vandaan oplegt. Dat ik ineens zelfs zo’n vreemd onding mooi ga vinden. Zo snel mogelijk ren ik weg.
Joop Brussee
27 maart 2020
uit: vuist
openvuist.com 