Een vriend adviseerde mij op een dag een tentoonstelling te bezoeken die volgens hem de moeite waard was. Nadat ik hem voor het advies had bedankt wilde ik eerst meer weten over de kunst die daar getoond werd. Abstracte werken waren meestal vermoeiend vond ik. En bij moderne figuratieve kunst hield ik het nooit lang uit, meestal vond ik een of twee schilderijen of objecten na het bekijken wel genoeg.
In de tijd dat ik een kunstprogramma presenteerde op de radio was een vast onderdeel een rubriek waarin een tentoonstelling werd besproken. Daarvoor kwam altijd een man binnen wiens naam ik mij niet meer kan herinneren. Hij las in de spreekcel zijn verhaal voor en verdween onmiddellijk daarna wat schichtig met een groet. Bij mijn weten sprak nooit iemand een woord met hem. Afgezien daarvan: het verhaal dat hij vertelde was niet te volgen, ik snapte niets van wat hij in prachtige volzinnen uitkraamde. Hij leek op een leraar die onze klas soms meenam naar het museum.
Rond een object moesten we ons een keer opstellen. Die leraar vertelde met veel gebaren nogal enthousiast over lijnenspel en structuren, over dynamiek en materiaal, enz. Met heel zijn lichaam en vooral zijn handen zette hij dynamische kracht bij in de met veel woorden gebrachte kunstuitleg. Sommige woorden benadrukte hij zoals rondingen, lijnen, spanning, kracht, subtiel …. Zo wist hij ons een lange tijd bijna ademloos in de ban van een niet te volgen verhaal te houden. Iets daarvan navertellen kon niemand uit de klas.
Tijdens een pantomime les herinner ik me een elementaire mime oefening. De opdracht was langzaam door een levensgrote holle buis te lopen. Iedereen kwam aan de beurt. Daarna werd de vraag gesteld wat je bij dat lopen had gevoeld. De meest fantastische verhalen volgden. Ik dacht: zou er iets met mij aan de hand zijn? Met mijn handen probeerde ik de toeschouwers duidelijk te maken dat ik door een buis liep. Dat was alles. Na de les bij navraag bleek dat de meesten maar iets verzonnen hadden om een goed cijfer te krijgen. Want dat scoorde: een verhaal hebben.
Praten over een virus dat alleen in een prachtig computerbeeld getoond wordt. Waarvan iedereen moet aannemen dat het bestaat. Woorden. Zinnen. Verhalen. Wat wordt gezegd? Wat wordt verzwegen? Soms is praten of een animatie laten zien met een verhaal erbij geld verdienen. Het gebeurt niet alleen in de culturele wereld, het komt overal voor. Het kan ook betekenen dat iemand erbij wil horen of zin heeft een show te geven. Het suggereert een inhoud die er mogelijk niet is. Als toeschouwer de keuze dit vulsel van niks binnen te laten of erdoorheen te prikken. Soms duurt het even voor je het in de gaten hebt.
Joop Brussee
21 oktober 2022
vuist
openvuist.com 